Filmska manifestacija u znaku turbulentnih previranja u svetskoj politici. Uspeh “Rekvijema za gospođu J.” Bojana Vuletića sa Mirjanom Karanović u glavnoj ulozi. Mađarski film "Na telu i duši" Ildiko Enjedi dobitnik Zlatnog medveda. Finac Aki Kaurismaki dobitnik Srebrnog medveda za režiju filma "Druga strana nade".

Svetskom premijerom filma “Đango”, rediteljskim debijem francuskog scenariste i producenta, Etjena Komara, rađenim prema biografskim motivima iz života legendarnog gitariste romskog porekla Đanga Rajnharta, u Paleu na Potsdamer Placu, koji nosi ime kultne filmske glumice Marlene Ditrih, otvoren je ovogodišnji 67. Međunarodni filmski festival u Berlinu.

  Đango Rajnharta, jednog od najbrilijantijih evropskih džez muzičara i tvorca Džipsi svinga tumači glumac Red Kateb, a radnja filma se odvija u Parizu 1943. pod nemačkom okupacijom u tmurnim vremenima koja su se nadvila nad Evropom i Đangovom porodicom. Ovim filmom na otvaranju umetnički direktor Berlinala, Ditrih Koslik, na najbolji način nastavlja uspešnu tradiciju ove manifestacije, stvorene svojevremeno u doba hladnoratovske atmosfere, koja je vremenom prerasla u dinamičnu platformu suočavanja sa aktuelnim bavljenjem političkim izazovima i temama iz čitavog sveta. U tom smislu, ponuđeni takmičarski program, gde se 18 filmova našlo u trci za uglednu nagradu Zlatnog medveda, uz Berlinale special i programe Panorame i Foruma, ponudio je brojnim gledaocima i poštovaocima festivala u filmskom svetu, veoma uzbudljive filmske dane.

  Prema već prepoznatljivoj programskoj matrici, poštujući svoju tracijiju održavanja dobrih odnosa sa autorima, koji su upravo ovde u Berlinu, ostvarivali svoje uspehe u prošlosti, ovogodišnji program će prikazati najnovije filmove legendarnog nemačkog autora Volkera Šlendorfa “Povratak na Montauk”, zatim “Trag” kultne poljske rediteljke Agnješke Holand,”Druga strana nade” Finca Akija Kaurismakija i ”Večeru” Amerikanca Orena Movermana, kao i, doduše, van konkurencije “T2 Trejnspoting” Engleza Denija Bojla.

  Dosta se očekivalo od tri filma iz našeg susedstva, pre svega, od “Ana,ljubavi moja” Rumuna Kalina Petera Necera, koji je 2013. već osvojio Zlatnog medveda i “Na telu i duši” Ildiko Enjedi iz Mađarske i “Divljeg miša” debitanta Džosefa Hadera iz Austrije. Iz Evrope tu su i filmovi “Sreća” Francuza Alana Gomisa, ”Svetle noći” Tomasa Arslana iz Nemačke, ”Kolo” Portugalke Tereze Vilaverde i “Prijem” Engleskinje Sali Poter. Takmičarsku panoramu sačinjavali su filmovi, poput, ”Mister Long” Japanca Sabua, ”Imajte dobar dan” Kineza Liju Jana i “Sam na plaži” Hong Sangsoa iz Južne Koreje, zatim “Joakim” Brazilca Marsela Gomeza i “Fantastična žena” Čileanca Sebastijana Lelija, kao i “Vicekraljeva palata” poznate indijske rediteljke Gurinder Čade. Tako je tradicionalno u atmosferi političkih previranja u Evropi i svetu, trka za Zlatnim medvedom vrlo zanimljivo započela.

67. Međunarodni filmski festival u Berlinu održan je od 9. do 18. Februara 2017. godine

    Manifestacija stvorena, svojevremeno u Zapadnom Berlinu, ograđenim zidom, kao propagadno politička manifestacija jasnih ideoloških značenja usmerenih protiv tadašnjeg hladnoratovskog istočnog bloka, vremenom se, naročito posle pada zida, distancirala od svojih jednodimenzionalnih poruka. Međutim, ta politička konotacija prisutna u izboru filmova, koji u svom sadržaju se bave društvenom stvarnošću u proslošti, sadašnjosti i budućnosti, ozbiljno, u vremenu turbulentnih previranja u svetskoj politici, dovodi u pitanje mnoge izbore čelnika Berlinalea.

   U odbrani svog izbora višegodisnji umetnički direktor Diter Koslik se poziva na “hrabrost” programske ponude, ali već prvi dani festivala prikazanim filmovima to ne dokazuju. Čak suprotno, ako je suditi po prvim reakcijama ovo je jedna od najtanusnijih manifestacija poslednjih godina. Debitantski francuski film “Đango” Etijena Komara na otvaranju, uprkos zanimljive teme iz Drugog svetskog rata, prema istinitim događajima iz života umetnika svetskog glasa Đanga Rajnharta, ostaće uglavnom upamćen po svojoj tematici i kačenju na savremenu temu emigracije, dobroj glumi Reda Kateba (koji je tumačio Đanga) i sjajnoj muzičkoj kulisi Rosenberg trija. Ništa bolje nije doneo ni najnoviji film “Večera” Izraelca Orena Movermana, rođenog u Tel Avivu, a na radu u Americi, u kome igraju vodeće zvezde svetskog filma Ričard Gir, Lora Linej, Rebeka Hol i Stiven Kugan (koji je 2014. bio gost FEST-a sa filmom “Filomena” Stivena Frirsa), rađen prema prepoznatljivoj matrici Olbijeve drame “Ko se boji Virdžinije Vulf”, gde se bratska večera, jedan od njih je ugledni senator i kandidat za guvernera, sa suprugama pretvara u suočavanje sa mračnim porodičnim tajnama. Skromno i neubedljivo ostvarenje. “Felisiti” Francuza Alana Gomeza koji se bavi  izazovnom sudbinom  pevačice u Kinšasi suočene sa nevoljnim izborima posle tragedije sina, u zemlji u kojoj su sve vrednosti dovedene u pitanje, takođe, ostaje bez pravih autorskih rešenja. Zanimljivost predstavlja činjenica da su najdalje po sudu mnogih do sada otišla dva filma iz našeg okruženja ,”Na telu i duši” Mađara Ildiko Enjedija i “Divlji miš” debitanta Jozefa Hadera iz Austrije, oba pričama koje se bave tragikomičnim situacijama izgubljenih indentiteta i potragom za ponovnim uspostavljanjem međusobnih veza.

   Bavljenje politikom, koje je postalo zaštitni znak manifestacije u Berlinu, očigledno da ove godine uzima svoj danak festivalu. Zaokupljeni dominantnim temama sa kojima se susreće današnji svet od terorizma, izbegličke i ekonomske krize, narastujućih pojava nacionalizma, do raspada starih vrednosnih sistema, bilo u vidu Bregzita ili novog trenda američke politike, mnogi autori, čak i neka poznata imena, ne nalaze prave odgovore, barem po onome što smo do sada videli na programima.
   Ponovno okupljanje stare ekipe, posle dvadeset godina, ”Trejnspotinga” Denija Bojla sada u vidu “T2 Trejnspotinga”, koji je sniman u vreme referenduma u Engleskoj, kao svojevrsna refleksija na atmosferu Bregzita, uprkos nekim vodećim  zvezdama, poput, Juana Mekgregora, Džoi Li Milera i Roberta Kajlajla i karakteističnom brutalnom humoru, nije otišao dalje od melahoničnog odrastanja nekadašnje mlade kultne glumačke postave. To što se radnja dešava u savremenoj Škotskoj, koja je listom glasala za ostanak u Evropskoj Uniji, kako navodi Bojl, malo šta utiče na sam film. 

Kadar iz najboljeg filma, dobitnika Zlatnog medveda "Na telu i duši" Ildiko Enjedi

   Temom masovnog egzodusa, izazvanog voljom moćnih politiških faktora, Indijka Gurinder Čada bavi se u svom filmu “Vicekraljeva kuća”. Reč  je o tragičnoj milionskoj razmeni stanovništva, Indusa i Muslimana, kada je Engleska vođena svojim interesima pretežno vezanih za naftu, kao odlazeća imperijalna sila 1947. stvorila dve države Indiju i Pakistan. Ovaj vizuelno atraktivan istorijski bedeker o dramatičnim pregovorima zaokružen kroz ljubavnu priču mlade Muslimanke i Indijca, ipak, ostaje nekako na pola puta.

   U takmičarskom delu nešto više žara probudili su filmovi dve poznate, starije rediteljke ali sličnih godina, “Trag” Poljakinje  Agnješke Holand i “Parti” Engleskinje Sali Poter, kao i “Fantastična žena“ Argentinca Sebastijana Lelija. Ono što je zajedničko za ove filmove da su svi fokusirani na svoje vodeće glumice, koje nose ove filmove. Bilo da je reč o sjajnoj Agnješki Mandat u bizarnom trileru Holandove, efektim ulogama Patricije Klarkson i Kristin Skot Tomas u crno-beloj psihološkoj drami ili  mladoj i atraktivnoj Danijeli Vega na tragu svog seksualnog indentiteta u “Fantastičnoj ženi”.
   Ovom sjajnom izboru izuzetnih ženskih glumačkih tumačenja svakako se pridružuje i naša poznata glumica Mirjana Karanović, svojom vodećom ulogom u filmu “Rekvijem za gospođu J” Bojana Vuletića. U svom prepoznatljivom stilu Mirjana Karanović uspešno tumači depresivnu, nezaposlenu ženu i majku sa dvoje dece, udovicu od tek godinu dana, koja je u našoj surovoj svakodnevici izgubila motive za život i koja tajno planira da se ubije na godinjicu smrti muža. Ova svojevrsna crna komedija apsurda naše sredine, u režiji i prema scenariju samog Vuletića, nad kojom se nadvija “kafkijanska senka sveta dugih odlaganja i zakonskih zamki”, kako navodi poznati kritičar Stiven Dalton u uglednom časopisu “Holivud reporter” koji uz pohvalu filmu kao posebnu vrednost navodi tumačenje same Mirjane Karanović.

                                                                                          Borislav Anđelić